Hoe vermindert design de impact op het milieu? Ga aan de slag met de basisprincipes van Ecodesign en Circular Design.
Ecodesign (of ecologisch design) is het ontwerp van producten of diensten dat rekening houdt met de milieu-impact gedurende de levenscyclus van een product.
De term ecologisch design werd begin jaren 1970 vastgesteld. De term Ecodesign verwijst echter vaak naar de Europese Ecodesign Richtlijn uit 2005. Deze richtlijn heeft een kader vastgesteld met eisen voor bepaalde producten.
In dit artikel leggen we de fundamenten van Ecodesign uit, de huidige stand van de wetgeving – en hoe Ecodesign in de praktijk wordt gebracht.
De Europese Richtlijn voor ecologisch design (Richtlijn 2009/125/EG) stelt ecologische normen vast voor energieverbruikende producten in de lidstaten van de Europese Unie. Het omvat 26 productgroepen, die bijdragen aan de uitstoot van grote hoeveelheden broeikasgassen.
De VS, Australië, Brazilië, China en Japan hebben wetgeving die vergelijkbaar is met de EU’s Ecodesign richtlijn .
Hoe ziet Ecodesign er in de praktijk uit? Om je een goed idee te geven, hebben we 5 voorbeelden van Ecodesign gedurende de hele levenscyclus van het product. Dit doe je door een Levenscyclusanalyse uit te voeren voor jouw product.
Een Levenscyclusanalyse (LCA) is de wetenschappelijke methode om de milieu-impact van producten te meten. Het resultaat van en LCA is 15+ impact categoriën (carbon footprint, landverbruik, ozon aantasting, etc.) voor elke stap in de levenscyclus van je product.
Het belangrijkste doel van Ecodesign in de grondstof fase, is het gebruik van minder- of betere materialen om de impact van onze producten te verminderen.
Bamboe tandenborstels zijn hier een bekend voorbeeld van: In plaats van plastic, dat goed gerecycled moet worden en vaak op stortplaatsen belandt, kunnen bamboe tandenborstels gewoon gecomposteerd worden. Bamboe is ook een snelgroeiende, hernieuwbare grondstof, wat kunststoffen niet zijn.
Tijdens de verwerking van grondstoffen tot producten is er ook veel afval. Daarnaast worden energie en water gebruikt in het productieproces.
Lightweight Containers, een fabrikant van biervaten, hergebruikt het afval dat in de verwerkingsfase is ontstaan als grondstof bij de productie van hun producten. Dit verminderde de totale impact van hun producten aanzienlijk.
De transportfase speelt vaak een kleine rol in de totale impact van een product. Veranderingen in dit proces kunnen echter zeker bijdragen aan een verbeterde product footprint.
De Nederlandse elektronicawinkel Coolblue levert zijn producten met kleurrijke e-bikes in plaats van conventionele, fossiele scheepvaart, waardoor de impact tijdens deze transportfase wordt verminderd.
Hoe gebruiken onze klanten onze producten? In kleding vindt het grootste deel van de impact van een product eigenlijk plaats in de gebruiksfase. Kledingstukken worden gewassen, gestreken en gedroogd. Maar zelfs hier kunnen ecodesign-principes helpen de impact van een product te verminderen.
De Amsterdamse startup LABFRESH verkoopt herenshirts die vlekafstotend en antibacterieel zijn. Op deze manier hoeven de shirts veel minder gewassen te worden en kunnen ze een week achter elkaar gedragen worden. Dit vermindert het water- en energieverbruik voor het wassen van de shirts en verhoogt de levensduur van hun producten aanzienlijk.
Het maakt niet uit of het een snel bewegend consumentengoed (FMCG) is of een product met een langere levenscyclus – op een gegeven moment producten worden weggegooid. Het ontwerpen van het uiteindelijke verval van een product is een kerntaak van Ecodesign.
MudJeans, een Nederlands modebedrijf, heeft veel maatregelen genomen om hun producten meer circulair te maken. Om afval te verminderen, lanceerden ze (naast andere activiteiten) een leaseprogramma voor hun jeans.
De Europese Ecodesign Richtlijn is nauw verbonden met de EU Ecolabel. Er zijn echter veel meer labels op de markt, wat verwarring kan veroorzaken voor zowel consumenten als bedrijven. In de ISO 14020-14025-norm worden drie soorten labels gedefinieerd: zelfgekeurde labels, milieulabels en milieuproductverklaringen (EPDs). In onze gids leer je meer over hoe deze ISO-normen in detail werken.
Vanaf nu zijn er geen cross-Europese of internationale Ecodesign awards. Lokale Ecodesign awards bestaan echter wel. Een gerenommeerd voorbeeld is de Bundespreis Ecodesign, de Duitse Ecodesign award die in 2013 werd gelanceerd.
Als onderdeel van de beweging naar een circulaire economie heeft de Ellen MacArthur Foundation ontwerpprincipes voor circulair design vastgesteld. Deze zijn afgestemd op de principes van ecologisch design, maar gaan een beetje verder en bieden een compleet kader voor productontwerp. Je vindt de gids hier.
Klaar om aan de slag te gaan met Ecodesign? De eerste stap is om de footprint van jouw product te begrijpen. Met onze tool Mobius bereken je gemakkelijk en snel de milieu-footprint van jouw product. Zo heb je direct alle informatie die je nodig hebt om te beginnen met Ecodesign. Meer informatie.
